Nod y projectau hyn yw gwella ein dealltwriaeth o gyfansoddiad tirweddau coed ledled y DU, eu gwerth i bobl a'r cyfraniad y gallant ei wneud i fynd i鈥檙 afael 芒 newid yn yr hinsawdd a cholli bioamrywiaeth.
Mae cyfranogiad Prifysgol 亚洲色吧 mewn cymaint o'r projectau ymchwil yn adlewyrchu gallu鈥檙 sefydliad ym maes ymchwil coedwigaeth a chadwraeth, a gwaddol 100 mlynedd y brifysgol yn y maes hwn.
Mae鈥檙 projectau ymchwil dwy flynedd yn cefnogi uchelgais y Llywodraeth i gynyddu maint a nifer y coetiroedd ledled y wlad.
Bydd y cyntaf o鈥檙 projectau hyn yn ymchwilio i wytnwch ar draws coetiroedd y wlad, gyda鈥檙 ail yn helpu rheolwyr tir i leihau difrod a achosir gan geirw.
Mae coedwigoedd a fforestydd yn gyfrifol am tua 13% o arwynebedd tir y DU, ond uchelgais llywodraeth y DU yw cynyddu hyn i 17% fel rhan o gynlluniau鈥檙 DU i gyrraedd allyriadau sero net erbyn 2050.聽
Rhaid i goetiroedd, boed yn hen neu鈥檔 newydd, fod 芒鈥檙 amrywiaeth a鈥檙 gwytnwch i ymdopi 芒鈥檙 bygythiadau a ddaw gyda newid yn yr hinsawdd, pl芒u ac afiechydon coed.
Bydd y project DiversiTree yn rhoi'r wybodaeth a'r dulliau angenrheidiol i reolwyr coetiroedd wneud ein coedwigoedd a'n fforestydd yn fwy gwydn.
O dan DiversiTree, bydd ymchwilwyr o Ganolfan Syr William Roberts Prifysgol 亚洲色吧 yn ymchwilio i strategaethau ar gyfer creu amrywiaeth o goetiroedd ym Mhrydain. Mae rheolwyr coedwigoedd ar flaen y gad o ran ymdrechion i ddiogelu coed, coedwigoedd a fforestydd Prydain at y dyfodol rhag effeithiau newid yn yr hinsawdd a phl芒u a chlefydau. Bydd Dr Norman Dandy a Seumas Bates yn dadansoddi dealltwriaeth bresennol rheolwyr a鈥檜 huchelgeisiau ar gyfer amrywiaeth o goetiroedd trwy ymchwil astudiaeth achos yn Lloegr a'r Alban. Bydd hyn yn darparu鈥檙 sail ar gyfer sefydlu polisi a chefnogaeth yn y dyfodol wrth i鈥檙 llywodraeth ddiwygio polisi amgylcheddol ers gadael yr UE.
Dywedodd Dr Norman Dandy:
鈥淏ydd ymchwil DiversiTree yn ein galluogi i ddeall sut maent yn gweld y bygythiadau hyn a gallu eu coedwigoedd i ymdopi 芒 nhw, a fydd yn ei dro yn llywio ymdrechion i gefnogi eu hymatebion rheoli.鈥
iDeer
iDeer
Gan weithio mewn partneriaeth 芒 rheolwyr tir yng Nghoedwig Elwy yng Ngogledd Cymru, bydd y project iDeer yn cyd-ddatblygu dull i helpu perchnogion tir a rheolwyr coetir i ddylunio cynlluniau plannu coed sy鈥檔 gallu gwrthsefyll effeithiau negyddol posibl ceirw.
Mae poblogaethau ceirw wedi cynyddu鈥檔 gyflym yn y degawdau diwethaf ac mae鈥檙 DU yn gartref i chwech o rywogaethau gwahanol. 聽Gall yr anifeiliaid carismatig hyn effeithio ar dwf coetir a鈥檜 sefydlu trwy dynnu rhisgl a bwyta coed ifanc, glasbrennau ac eginblanhigion. Mae鈥檙 difrod hwn yn her ddifrifol i darged y llywodraeth i gynyddu coetir gydag un rhan o dair a chyflawni ei tharged sero net erbyn 2050.
Dywedodd Dr Graeme Shannon:聽
鈥淢ae ceirw yn chwarae rhan hollbwysig yng ngweithrediad coetiroedd iach ond mae trawsnewid tir yn helaeth a chynnydd cyflym ym mhoblogaeth ceirw wedi arwain at wrthdaro rhwng ceirw ac amcanion defnydd tir pobl. Bydd iDeer yn ein galluogi i ddarparu canllawiau penodol i dirfeddianwyr a rheolwyr coetir o ran rheoli poblogaethau ceirw ledled Cymru a Lloegr yn gynaliadwy.鈥澛
Dywedodd Dr Freya St John,
鈥淩ydym wedi ein cyffroi鈥檔 fawr gan y cyfle hwn i weithio gyda thirfeddianwyr a rheolwyr, yn Nyffryn Elwy i ddechrau, i gyd-ddatblygu鈥檙 dull o gefnogi penderfyniadau iDeer a fydd 芒 gwybodaeth rheolwyr tir am arferion rheoli ceirw a choetiroedd yn rhan greiddiol ohono鈥.
Yn eu ffordd unigryw eu hunain, bydd pob un o'r projectau hyn yn tynnu ar arbenigedd staff Prifysgol 亚洲色吧 i lywio'r broses o wneud penderfyniadau ar ehangu tirweddau coed yn y dyfodol er budd yr amgylchedd a chymdeithas. Gallai鈥檙 penderfyniadau hyn gynnwys, er enghraifft, ble i leoli coetir newydd, pa rywogaethau coed i鈥檞 plannu, a ble i osod ffensys.
Mewn rownd ariannu gynharach o dan raglen Treescapes UKRI, cyfrannodd 亚洲色吧 at y project MEMBRA (Understanding Memory of UK Treescapes for Better Resilience and Adaptation) a fydd yn archwilio a yw coed yn cofio amodau straen yn y gorffennol ac yn trosglwyddo鈥檙 atgofion hyn i ddisgynyddion trwy addasiadau DNA seiliedig ar epigeneteg.
