Mae mwynglawdd Ambatovy, sy'n cyfrannu鈥檔 helaeth i economi Madagascar ac yn gwmni sy鈥檔 arweinydd ym maes mwyngloddio cynaliadwy, ar y trywydd iawn i gyrraedd 'Dim Colled Net' o ran cynefin coedwigaeth unigryw a ddinistriwyd gan y mwynglawdd. 聽
Yn gynyddol mae鈥檔 ofyniad ar brojectau seilwaith i gyflawni 'Dim Colled Net' mewn bioamrywiaeth; yn aml trwy ddefnyddio dull dadleuol a elwir yn wrthbwyso bioamrywiaeth. Er gwaethaf y ffaith fod cynlluniau o'r fath yn gyffredin iawn, prin iawn yw'r gwerthusiadau annibynnol ohonynt. Mae a gyhoeddwyd yn Nature Sustainability, yn un o鈥檙 gwerthusiadau effaith cwbl annibynnol, a mwyaf cadarn, cyntaf i鈥檞 gynnal hyd yma ar wrthbwyso bioamrywiaeth. Mae'r astudiaeth, sy'n canolbwyntio ar fwynglawdd amlwg iawn ym Madagascar, yn awgrymu bod yr ymdrechion gwrthbwyso ar y trywydd iawn i sicrhau 'Dim Colled Net' o'r cynefin coedwigaeth unigryw a ddinistriwyd gan y mwynglawdd. 聽
鈥淣od Ambatovy yw gwarchod coedwigaeth, drwy arafu datgoedwigo a yrrir gan amaethyddiaeth raddfa fechan mewn mannau eraill, er mwyn gwrthbwyso鈥檙 golled i鈥檙 goedwig a gafwyd yn sgil ei chlirio ar safle鈥檙 mwynglawdd,鈥 meddai Katie Devenish (myfyriwr PhD ym Mhrifysgol 亚洲色吧 a phrif awdur yr astudiaeth). 鈥淢ae ein dadansoddiad yn awgrymu eu bod eisoes wedi arbed bron cymaint o goedwig ag a gollwyd ar safle鈥檙 mwynglawdd. Rydym yn amcangyfrif y cyrhaeddwyd Dim Colled Net o ran coedwigaeth erbyn diwedd 2021.鈥
Ychwanegodd yr Athro Julia Jones o Brifysgol 亚洲色吧:
鈥淢ae gwledydd incwm isel fel Madagascar mewn dirfawr angen o鈥檙 datblygiad economaidd a ddaw yn sgil mwyngloddio masnachol. Mae sawl cafeat pwysig i鈥檔 canfyddiadau, ond mae鈥檔 sicr yn galonogol yr ymddengys fod cyfraniad economaidd Ambatovy i Fadagascar (degau o filiynau o ddoleri鈥檙 flwyddyn), wedi dod law yn llaw 芒 lleihau cyfaddawdu pellach ar y cynefin coedwigaeth gwerthfawr sy鈥檔 weddill ar yr ynys.鈥澛
Prin iawn yw鈥檙 gwerthusiadau cadarn o wrthbwyso bioamrywiaeth
Mae鈥檙 ymchwil yn defnyddio dulliau arloesol o werthuso effaith strategaeth y mwynglawdd i gyflawni 鈥楧im Colled Net鈥 mewn coedwigaeth fel yr eglura Dr S茅bastien Desbureaux, o Ganolfan Economeg Amgylcheddol Montpellier:
鈥淧rin iawn yw鈥檙 gwerthusiadau cadarn o wrthbwyso bioamrywiaeth. Mae dros 12,000 o fentrau ar draws y byd sy鈥檔 gwrthbwyso bioamrywiaeth, ac mae llai na 0.05% ohonynt wedi cael eu gwerthuso. Mae鈥檔 anodd gwneud gwerthusiadau am eu bod yn golygu cymharu canlyniadau a arsylwyd 聽芒'r hyn a fyddai wedi digwydd heb yr ymyriad. Mae'n amlwg yn anodd felly amcangyfrif yn achos senario gwrthffeithiol fel yma. Gwnaethom archwilio dros 100 o wahanol ffyrdd o gynnal ein dadansoddiad ac mae鈥檙 canlyniadau鈥檔 glir.鈥澛
Eglura鈥檙 Athro Simon Willcock, o Rothamsted Research a Phrifysgol 亚洲色吧 pam fod cyfyngiadau i鈥檙 dadansoddiad:
鈥淓r y gallwn ddangos yn hyderus y gwnaed iawn am y datgoedwigo sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 mwynglawdd, ni allwn fesur yr effeithiau ar rywogaethau. Mae'n bwysig nodi hefyd y gallai fod cost i bobl leol yn sgil yr ymdrechion i warchod y goedwig. Mae鈥檔 rhaid i ni hefyd ystyried beth fydd yn digwydd pan fydd y cwmni鈥檔 gadael yr ardal (disgwylir i hynny ddigwydd rhwng 2040 a 2050) oherwydd heb warchodaeth barhaus a gwaith i adfer safle鈥檙 mwynglawdd, a fydd yn dasg anodd iawn, mae鈥檔 bosibl y bydd honiad Ambatovy o beri Dim Colled Net dan fygythiad.鈥
Ychwanega'r Athro Jones:
鈥淓r gwaethaf ymrwymiadau byd-eang, mae coedwigoedd trofannol yn parhau i ddiflannu鈥檔 gyflym. Ni all gwrthbwyso bioamrywiaeth o'r fath a astudiwyd yn yr ymchwil hon ddatrys hynny. Mewn gwirionedd, dim ond os ceir datgoedwigo parhaus yn y dirwedd ehangach y mae鈥檙 dull yma鈥檔 gwneud synnwyr, ond yn anffodus dyna yw鈥檙 sefyllfa sydd ohoni. Fodd bynnag, o ystyried y dinistr parhaus hwn, mae'r canlyniad yn cynnig cefnogaeth gref i ofynion ar fwyngloddiau, a datblygiadau mawr eraill, i gyfrannu trwy fuddsoddi mewn ymdrechion cadwraeth. Mae鈥檙 astudiaeth achos hon yn dangos y gall hynny dalu.鈥
Dyma gasgliad yr Athro Simon Willcock:
鈥淣id yw datblygiadau seilwaith byd-eang yn debyg o arafu yn fuan. Mae canfod polis茂au a all gysoni datblygiad o'r fath yn effeithiol 芒'r angen i warchod cynefinoedd a rhywogaethau yn hanfodol er mwyn osgoi gwaethygiad pellach yn yr argyfwng ecolegol a hinsawdd. Mae鈥檔 un peth cyflwyno polis茂au sydd 芒鈥檙 nod o liniaru effeithiau datblygiadau ar fioamrywiaeth ond mae angen inni edrych yn feirniadol ar p鈥檜n a'u bod yn cyflawni hynny ai peidio.鈥
Cyhoeddwyd 鈥溾澛 yn y cyfnodolyn聽聽Nature Sustainability.