����ɫ��

Archif Ystâd y Penrhyn yw’r casgliad mwyaf arwyddocaol a chronolegol eang o gofnodion yn ymwneud â gweithrediad caethwasiaeth ar draws yr Iwerydd. Mae’n adlewyrchu bron i 700 mlynedd o gysylltiad a rheolaeth teulu Pennant o’u hystadau ar draws Jamaica, Lloegr a Chymru. Mae cofnodion yn cynnwys: cyfrifon, gweithredoedd, rhestrau eiddo, llythyrau, rhestrau o gaethweision, mapiau, arolygon, cynlluniau ac ewyllysiau. Y ddogfen gynharaf ynglŷn â Jamaica yng Nghasgliad y Penrhyn yw grant tir 1666 yn Clarendon gan Siarl II i “Thomas Alwinkle”.

Ategwyd gallu teulu Pennant i gronni, rheoli, gwella a manteisio ar eu hystadau gan gyfoeth a gasglwyd yn sgil caethiwo pobl Affrica ar eu planhigfeydd siwgr yn Jamaica. Roedd y teulu’n berchen ac yn rheoli llawer o’u daliadau tir yn gyfochrog am gyfnodau hir o amser ac mae’r archifau’n cadw cofnod manwl o weithrediadau byd-eang y teulu. Mae'r rhain yn cynnwys - rheoli eu planhigfeydd siwgr; bywydau Affricanwyr caethiwus; gwleidyddiaeth gwladychiaeth a diddymu; hanes ôl-gaethwasiaeth y Caribî; y cyfoeth a gynhyrchir drwy'r diwydiant siwgr; a buddsoddiad y cyfoeth hwn ar draws sefydliadau amaethyddol, diwydiannol, crefyddol, gwleidyddol, dinesig ac addysgol gogledd-orllewin Cymru.

Mae tîm Archifau a Chasgliadau Arbennig Prifysgol ����ɫ�� yn ceisio datgelu a chwestiynu eu hymarferion archifol eu hunain a'r geirfaoedd sy'n cynnal hierarchaethau pŵer trefedigaethol. Mae’r prosiect yn ceisio grymuso unigolion a chymunedau ledled Cymru ac yn rhyngwladol i ymgysylltu â’r adnoddau a’r dystiolaeth hanesyddol, trwy eu lens eu hunain.

Gallwch gael y wybodaeth ddiweddaraf am y prosiect digido, a’i fentrau dilynol, drwy ddilyn Casgliadau Arbennig Prifysgol ����ɫ�� ac Sefydliad Ymchwil Ystadau Cymru ar gyfryngau cymdeithasol.

Casgliadau Arbennig Prifysgol ����ɫ�� - Facebook a BlueSky: @ArchPBU

Sefydliad Ymchwil Ystadau Cymru - BlueSky, Facebook, Instagram a Twitter: @YstadauCymru