Petruster derbyn brechlyn Coronafeirws yn gysylltiedig â thrawma plentyndod

Mae ymchwil a gynhaliwyd gan Brifysgol ��ɫ�� ac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn amlygu’r angen am gymorth ychwanegol i feithrin ymddiriedaeth yn y rhai yr effeithiwyd arnynt gan drawma plentyndod

Os yw rhywun yn amharod i gael pigiad yn erbyn haint Coronafeirws (petruster brechu) neu’n gwrthod hynny, gall hynny fod yn gysylltiedig â phrofiad digwyddiadau trawmatig yn ystod plentyndod, fel esgeulustod, trais domestig neu gamddefnyddio sylweddau yng nghartref y teulu, fel yr awgryma ymchwil a gyllidwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru ac a gyhoeddwyd yn y BMJ Open.

Nododd ymchwil a gynhaliwyd gydag oedolion yng Nghymru fod petruster brechu deirgwaith yn uwch ymhlith pobl a oedd wedi profi pedwar math neu fwy o drawma yn ystod eu plentyndod nag yr oedd ymhlith y rhai nad oeddent wedi profi unrhyw drawma.

Dangoswyd bod cysylltiad rhwng profiadau niweidiol yn ystod plentyndod a lles meddyliol gwaeth, gyda rhai astudiaethau’n awgrymu y gallai arwain at lai o ymddiriedaeth mewn gwasanaethau iechyd a gwasanaethau cyhoeddus eraill. I archwilio hyn ymhellach, ceisiodd yr ymchwil ddarganfod a allai trawma plentyndod fod yn gysylltiedig â lefelau o ymddiriedaeth mewn gwybodaeth COVID-19 y GIG; cefnogaeth i gyfyngiadau Coronafeirws, a chydymffurfiaeth â nhw (fel gorchuddion wyneb gorfodol a chadw pellter cymdeithasol; a bwriad i gael eich brechu rhag yr haint.

Ond mae’r ymchwilwyr yn nodi ei bod yn hysbys bod pobl sydd wedi profi trawma yn ystod plentyndod “yn wynebu mwy o risgiau iechyd gydol oes. Mae’r canlyniadau yma’n awgrymu y gallai unigolion o’r fath gael mwy o anhawster i gydymffurfio â mesurau rheoli iechyd y cyhoedd ac o ganlyniad angen cefnogaeth ychwanegol.”

Mae hyn yn bwysig nid yn unig ar gyfer y pandemig presennol ond ar gyfer argyfyngau iechyd cyhoeddus eraill yn y dyfodol, maen nhw'n awgrymu.

Yn ddealladwy, gall unigolion sydd wedi dioddef cam-driniaeth, esgeulustod neu fathau eraill o brofiadau niweidiol fel plant ei chael hi’n anoddach meithrin ymddiriedaeth yn systemau’r wladwriaeth a ddarperir i’w hamddiffyn a’u helpu. Yma rydym wedi dangos sut mae oedolion sydd â hanes o brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod yn llai tebygol o ymddiried yng nghyngor y gwasanaethau iechyd, ac o ganlyniad, yn llai tebygol o naill ai ddilyn cyfyngiadau cysylltiedig â COVID, neu dderbyn a gweithredu ar wybodaeth am fanteision cael eu brechu.

Mae angen systemau sy'n sicrhau bod plant yn cael plentyndod diogel sy’n meithrin.

Ychwanegodd yr Athro Karen Hughes (Iechyd Cyhoeddus Cymru, Prifysgol ��ɫ��):

“Os ydym am i fwy o bobl ymddiried yn ein systemau cyhoeddus yna mae angen i’r systemau hyn helpu i sicrhau bod plant yn cael plentyndod diogel sy’n meithrin. Ar gyfer y rhai sydd wedi dioddef profiadau niweidiol yn ystod plentyndod, dylem ystyried ffyrdd eraill o gyfleu negeseuon iechyd hollbwysig, er enghraifft defnyddio unigolion, cymunedau, neu sefydliadau eraill y gallent fod ag ymddiriedaeth ynddynt eisoes. Mae’n annhebygol y bydd ailadrodd yr un neges drwy ffynonellau cyhoeddus y gallai rhai pobl fod wedi’u gwrthod eisoes yn arwain at unigolion o’r fath yn newid eu meddyliau.”

Dywedodd Dr Kat Ford, o Ysgol Gwyddorau Iechyd Prifysgol ��ɫ��:

“Mae rhai unigolion mewn perygl o gael eu heithrio o ymyriadau iechyd y boblogaeth, ac felly mae ganddynt risg uwch o haint ac afiechyd. Mae angen i ni ddeall yn well sut i ymgysylltu ag unigolion o’r fath, gwella eu hymddiriedaeth mewn systemau iechyd a galluogi mwy o gydymffurfiaeth â chanllawiau iechyd.”

Gofynnodd yr arolwg am naw math o brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod neu drawma cyn 18 oed: cam-drin corfforol, geiriol a rhywiol; rhieni yn gwahanu; dod i gysylltiad â thrais domestig; ac yn byw gydag aelod o'r cartref â salwch meddwl, camddefnyddio alcohol a/neu gyffuriau, neu a oedd yn y carchar.

Roedd ymatebwyr a fynegodd ychydig neu ddim ymddiriedaeth yng ngwybodaeth Coronafeirws y Gwasanaeth Iechyd, ac a deimlai iddynt gael eu cyfyngu’n annheg gan gyfyngiadau COVID-19 y llywodraeth, yn fwy tebygol o ffafrio terfynu’r rheoliadau ar gadw pellter cymdeithasol a gorchuddion wyneb gorfodol ar unwaith. Roeddent hefyd yn fwy tebygol o ddweud eu bod wedi torri'r rheoliadau o bryd i'w gilydd ac o ddweud eu bod yn amharod i gael eu brechu, neu’n gwrthod hynny.

Casglwyd data rhwng Rhagfyr 2020 a Mawrth 2021 dros y ffôn gyda sampl o 2,285 o oedolion yn byw yng Nghymru.

Mae’r astudiaeth lawn ‘Associations between adverse childhood experiences, attitudes towards COVID-19 restrictions and vaccine hesitancy: a cross-sectional study.’ ar gael am ddim yma:

��ɫ��

Chwilio